شاخص اثربخشی کلی تجهیزات OEE
زمان انتشار: 27 مرداد
راهنما
شاخص اثربخشی کلی تجهیزات یا همان شاخص OEE را می‌توان معادل ارزیابی عملکرد دارایی‌های فیزیکی و تجهیزات دانست. این شاخص، عملکرد هر تجهیز را اندازه‌گیری می‌کند و مشخص می‌کند این تجهیز تا چه اندازه عملکرد مناسب خود را داشته است.در یک واحد تولیدی، کار یک تجهیز تولید محصول یا بخشی از یک محصول است و شاخص OEE ابزاری برای تعیین عملکرد آن تجهیز در تولید آن محصول است. شاخص اثربخشی کلی تجهیزات به ما چیزهای زیادی در مورد کارایی فرایند تولید و اینکه کجا می‌توان آن را بهبود بخشید، می‌گوید.
اثر بخشی کلی تجهیزات OEE یعنی چه؟
اثر بخشی کلی تجهیزات OEE یا اثر بخشی جامع تجهیرات یک شاخص است که واژه انگلیسی آن OEE مخفف Overall Equipment Effectiveness می‌باشد. که به فارسی به اثربخشی کلی تجهیزات ترجمه شده است. این شاخص OEE تمرکز بر شش اتلاف عمده تجهیزات در هنگام تولید در کارخانجات تولید گسسته تمرکز دارد. شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE حاصل ضرب سه شاخص دیگر شاخص‌های دسترسی، عملکرد و کیفیت می باشد. که در واقع شاخص OEE نشانگر اثر متقابل این سه شاخص نسبت به یکدیگر است. شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE = شاخص دسترسی * شاخص عملکرد * شاخص کیفیت این شاخص به صورت درصد % تعریف می شوند و لذا از نظر دیمانسیون محاسباتی بی بعد یا بی واحد هستند و به شکل مقدار درصد از یک تا 100 گزارش می شوند دقت فرمایید که گفته شد از یک تا 100 گزارش می شود و اگر شما در محاسباتتان اعداد بالای 100 دارید نشانگر فرمول و محاسبات اشتباه می باشد.
از کجا شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE آمده است؟
شاخص OEE از کشور ژاپن در قالب مباحث نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر TPM در سالهای 1970 تبیین و در کارخانجات صنعت خودروی سازی ژاپن استفاده شده است و می‌شود. در ویرایش اول سیستم مدیریت نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر TPM این شاخص به عنوان مهم ترین شاخص در کشف شش اتلاف عمده تجهیزات کاربرد حداکثری پیدا کرد و نمایانگر وضعیت تجهیزات از نظر اهداف TPM می باشد. اهداف نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر TPM چه بود:
یک: صفر درصد خرابی تجهیزات
دو: صفر درصد ضایعات محصولات خط تولید
سه: صفر درصد حوادث از نظر ایمنی کار و اپراتورها
این شاخص به خوبی دو هدف اصلی و عمده فوق را تحت پوشش قرار می‌دهد.
یک: صفر درصد خرابی تجهیزات
دو: صفر درصد ضایعات محصولات خط تولید
سه: صفر درصد حوادث از نظر ایمنی کار و اپراتورها
این شاخص به خوبی دو هدف اصلی و عمده فوق را تحت پوشش قرار می‌دهد.
فرمول شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE چیست؟
همان طور که در بند یک گفته شد شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE ماحصل ضرب سه شاخص دسترسی ، عملکرد و کیفیت می باشد. درصد اثر بخشی کلی تجهیزات OEE = درصد دسترسی * درصد عملکرد * درصد کیفیت دسترسی شامل: مقدار زمان در دسترس برای تولید تقسیم بر کل زمان عملیات برنامه ریزی شده است. یا بهتر بگوییم زمان تولید انجام شده تقسیم بر زمان برنامه ریزی شده برای عملیات تولیدی در واقع ابتدا شما برنامه ریزی کرده اید که حدود 8 ساعت تولید انجام بشود ولی به دلیل توقفات ناشی از خرابی تجهیز ، راه اندازی و تنظیمات دستگاه و غیره کل این 8 ساعت را نتوانسته اید تولید بکنید و 2 ساعت تولید نشده است و عملا فقط 6 ساعت فرصت تولید بوجود آمده است در اینجا عدد 6 تقسیم بر 8 می شود و در 100 ضرب می گردد و درصد دسترسی 75 دستگاه محاسبه می شود.
عملکرد شامل: میزان نرخ تولید واقعی انجام شده تقسیم به نرخ تولید ایده آل یا ظرفیت اسمی دستگاه می باشد. نرخ تولید واقع دستگاه از مقدار تولید انجام شده تقسیم بر کل زمان تولید بدست می آید این عدد باید بر عدد نرخ تولید ظرفیت اسمی دستگاه تقسیم گردد. مثلا شما در 6 ساعت بالا حدود 550 عدد محصول تولید کرده اید عدد 550 را بر 6 تقسیم کنید نرخ تولید برای هر ساعت کار دستگاه مشخص می شود که حدود عدد 92 که نشانگر مقدار تولید محصول در هر ساعت دستگاه می باشد. حال ظرفیت اسمی دستگاه فرض کنیم حدود 100 است یعنی توقع ما از دستگاه این بوده است که هر ساعت حدود 100 تولید کند. ولی در واقعیت ما 92 عدد تولید کرده ایم حال عدد 92 را تقسیم بر 100 کنیم می شود درصد عملکرد دستگاه ما می شود 92 درصد.
کیفیت شامل: مقدار تولید سالم و با کیفیت محصولات تقسیم بر کل تولید انجام شده است در این خصوص کلیه محصولات ضایعاتی و دوباره کاری و غیره باید از عدد کل تولید انجام شده کسر گردد. در ادامه مثال فوق ما 550 عدد محصول تولید کردیم که طبق گزارش کنترل کیفیت و تولید فقط 515 عدد آنها سالم بوده اند و الباقی ضایعات یا دوباره کاری بوده اند لذا کل تولید سالم تقسیم بر کل تولید می شود 515 تقسیم بر 550 ضربدر 100 که مقدار درصد کیفیت را 93 درصد گزارش می دهد. شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE می شود: با توجه به اعداد فوق شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE = شاخص دسترسی * شاخص عملکرد * شاخص کیفیت باید محاسبه شود.
OEE= 75% * 92% * 93% = 64%
عملکرد شامل: میزان نرخ تولید واقعی انجام شده تقسیم به نرخ تولید ایده آل یا ظرفیت اسمی دستگاه می باشد. نرخ تولید واقع دستگاه از مقدار تولید انجام شده تقسیم بر کل زمان تولید بدست می آید این عدد باید بر عدد نرخ تولید ظرفیت اسمی دستگاه تقسیم گردد. مثلا شما در 6 ساعت بالا حدود 550 عدد محصول تولید کرده اید عدد 550 را بر 6 تقسیم کنید نرخ تولید برای هر ساعت کار دستگاه مشخص می شود که حدود عدد 92 که نشانگر مقدار تولید محصول در هر ساعت دستگاه می باشد. حال ظرفیت اسمی دستگاه فرض کنیم حدود 100 است یعنی توقع ما از دستگاه این بوده است که هر ساعت حدود 100 تولید کند. ولی در واقعیت ما 92 عدد تولید کرده ایم حال عدد 92 را تقسیم بر 100 کنیم می شود درصد عملکرد دستگاه ما می شود 92 درصد.
کیفیت شامل: مقدار تولید سالم و با کیفیت محصولات تقسیم بر کل تولید انجام شده است در این خصوص کلیه محصولات ضایعاتی و دوباره کاری و غیره باید از عدد کل تولید انجام شده کسر گردد. در ادامه مثال فوق ما 550 عدد محصول تولید کردیم که طبق گزارش کنترل کیفیت و تولید فقط 515 عدد آنها سالم بوده اند و الباقی ضایعات یا دوباره کاری بوده اند لذا کل تولید سالم تقسیم بر کل تولید می شود 515 تقسیم بر 550 ضربدر 100 که مقدار درصد کیفیت را 93 درصد گزارش می دهد. شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE می شود: با توجه به اعداد فوق شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE = شاخص دسترسی * شاخص عملکرد * شاخص کیفیت باید محاسبه شود.
OEE= 75% * 92% * 93% = 64%
برای چه صنعتی شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE بیشترین کاربرد را دارد؟
برای کلیه صنایع تولید محصول به روش گسسته می توانید شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE استفاده کنید. توجه داشته باشید شاید بهتر بود می پرسیدیم برای چه تجهیزاتی شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE نیاز است؟ برای تجهیزاتی که تولید محور و محصول عددی دارند بهترین حالت محاسبه شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE می باشد و برای صنایعی که تولید پیوسته دارند شاید کاربرد کمتری داشته باشد و برای آن تجهیزات بهتر از شاخص های دیگر بهره برد. لذا اکثر صنایع تولید پیوسته اگر اقدام به محاسبه شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE کرده اند به اعداد بسیار بالای 90 حتی 100 درصد رسیده اند که نشان محاسبات و فرمول های اشتباه در محاسبات شان می باشد. صنایع قطعه سازی بهترین بهره مندی را از شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE می برند حال شما صنعت خودتان را مقایسه کنید چقدر به نحوه تولید قطعه سازی می تواند نزدیک باشد پس شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE برای شما کاربرد بیشتری خواهد داشت.
در صنعت پتروشیمی ، سیمان کشور برخی مشاوران و سازمان ها شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE را محاسبه کرده اند و اعداد عجیب و غریب 97 یا 99 یا 109 یا 112 درصد گزارش کرده اند که نشان گر عدم درک صحیح از این شاخص و قواعد آن است!
در صنعت پتروشیمی ، سیمان کشور برخی مشاوران و سازمان ها شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE را محاسبه کرده اند و اعداد عجیب و غریب 97 یا 99 یا 109 یا 112 درصد گزارش کرده اند که نشان گر عدم درک صحیح از این شاخص و قواعد آن است!
شش اتلاف عمده در شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE چیست؟
توجه داشته باشید شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE سه بخش عمده دارد هر بخش شامل سه مبحث زیر است:
- اتلاف ناشی از توقفات
- اتلافات ناشی از عملکرد
- اتلافات ناشی از افت کیفیت محصولات
که هر کدام از آنها شامل دو بخش اتلاف تحت عنوان های زیر می باشند که جمعا شش اتلاف عمده تجهیز را گزارش می دهند.
اتلاف ناشی از توقفات: (1) خرابی تجهیزات ، (2) توقفات راه اندازی و تنظیمات تجهیز
اتلافات ناشی از عملکرد: (3) توقفات کوتاه مدت ، (4) کاهش سرعت تولید
اتلافات ناشی از افت کیفیت محصولات: (5) ضایعات و دوباره کاری‌ها ، (6) ضایعات راه اندازی
اتلافات ناشی از عملکرد: (3) توقفات کوتاه مدت ، (4) کاهش سرعت تولید
اتلافات ناشی از افت کیفیت محصولات: (5) ضایعات و دوباره کاری‌ها ، (6) ضایعات راه اندازی
برای تجهیزات مشابه، مختلف، خط تولید و کارخانه شاخص را چگونه محاسبه کنید؟
به طور کلی برای محاسبه شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE برای چند تجهیز که مشابه یا مختلف باشند بهترین راه محاسبه استفاده از متوسط وزنی می باشد. فرقی نمی کند که حال برای خط تولید یا کل کارخانه بخواهید محاسبه کنید چون تجهیزات مختلف هستند از همان قاعده ذکر شده می توانید بهره مند شوید.
شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE جهانی چقدر است؟
در تصویر زیر مقدار شاخص جهانی شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE مشاهده می کنید توجه داشته باشید که در شاخص های جهانی درصدهای ایده آل را مدنظر قرار می دهند و رسیدن به آنها برنامه ریزی و اقدامات خاصی را می طلبد.
چگونه شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE در سازمان پیاده سازی کنید؟
اگر در سازمان قصد پیاده سازی شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE دارید باید به نکات و مراحل زیر دقت و عمل کنید:
- تیمی شامل افراد از واحدهای مهندسی، تولید، کیفیت و نگهداری و تعمیرات تشکیل بدهید.
- نسبت به انتخاب تجهیزات کلید و مهم از نظر کیفی و کمی خط تولید اقدام کنید.
- فرم های گردآوری اطلاعات و داده های تجهیزات را تهیه کنید یا از نرم افزار شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE استفاده کنید.
- کلیه توقفات در شاخص دسترسی را متناسب با تجهیزات سازمان کدینگ و مشخص کنید.
- اطلاعات لازم برای محاسبه شاخص های دسترسی و عملکرد و کیفیت را گردآوری کنید.
- اطلاعات و داده ها را ثبت نرم افزار شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE کنید.
- شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE محاسبه و نمودارها و گزارشات آن را تهیه کنید.
- سهم واحدهای سازمان را نسبت به هر کدام از توقفات تعریف و تبیین کنید.
- اقدام اصلاحی و پیشگیرانه را لازم برای بهبود شاخص های دسترسی و عملکرد و کیفیت تعریف نمایید.
- اجرای اقدامات تبیین شده را کنترل و نظارت کنید.
- حسب اقدامات انجام شده مجدد شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE محاسبه و اثربخشی اقدامات را بررسی کنید.
- بهترین تناوب محاسبه را متناسب با تجربه کسب شده در بندهای فوق برای محاسبه شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE تعریف و ادامه دهید.
کدام واحد سازمان مسئول محاسبه و اجرا شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE می باشد؟
بهترین واحد در صنایع تولیدی برای محاسبه و پیاده‌سازی شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE واحد برنامه‌ریزی تولید می‌باشد. البته برای انجام اقدامات و بهبود شاخص باید کلیه واحدهای سازمان پیرو تشکیل تیم شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE همکاری داشته باشند. اما از آنجایی که واحد برنامه‌ریزی تولید سازمان کلیه آمار و داده‌های لازم برای تجهیز را به صورت متمرکز دارد از داده های توقفات ریز و درشت تجهیز گرفته تا آمار مقدار تولید کل، ضایعات و کیفیت محصولات وجود دارد. لذا بهترین واحد و مکان برای محاسبات، برگزار جلسات و تعریف اقدامات اصلاحی با حضور اعضا تیم شاخص اثر بخشی کلی تجهیزات OEE در واحد برنامه‌ریزی تولید سازمان می‌باشد.
بدون دیدگاه