هزینه یابی کایزن
زمان انتشار: 15 شهریور
هزینه یابی کایزن (Kaizen Costing)
کایزن در زبان ژاپنی به معناي بهبود و به پویایی مستمر یا تحولی دائمی است که به مشابه یک فرهنگ فراگیر، به برخی از عمده ترین مسائل بشري از اندیشه هاي آموزشی، امور آموزشی و تحقیق گرفته تا کار و تولید در عرصه هاي گوناگون فردي و اجتماعی تسري مییابد ایـن فرهنگ سازمانی سبب شده است که در سازمان هاي ژاپنی کارمند از مدیر و مدیر از اندیشه اعضاء سازمان بهره مند گردد. فعالیت در هزینه یابی کایزن دو نوع هستند: فعالیت هایی که تحت سیستم حسابداري شرکت سازماندهی مـیشـوند و فعالیـت هـاي کـایزن در کارگاه.
سه نوع هزینه یابی کایزن براي محصول مشخص وجود دارد:
- هزینه یابی کایزن براي محصول مشخص که در آن هدف، جبران عقب ماندگی از اهداف هزینه یابی هدف است تـا ایـن اهـداف بطـور کامل برآورده شوند.
- هزینه یابی کایزن براي محصول مشخصی که در آن هدف سودآور کردن مدل هاي غیرسود ده است.
- هزینه یابی کایزن براي محصول مشخص با کمیته هاي واحد مشخص.
کایزن شیوه برخورد مدیران ژاپنی و برداشت خاص ایشان از مدیریت کیفیت جامع (TQM) اسـت کـه در حـال حاضـر در 600 شـرکت ژاپنی بکار گرفته شده است. کایزن همانند کنترل کیفیت و سیستم پیشنهادي به عنـوان یـک روش جهـت دسـتیابی بـه توسـعه در بسـیاري از کشورهاي دنیا شناخته شده است. ماهیت عملیات کایزن داراي پیچیدگی و دستورالعمل هـاي پیچیـده نیسـت و تقریبـاً نیـاز بـه زمـان جهـت تجهیز و راه اندازي ندارد، این سادگی باعث میشود که تمامی کشورها، بدون توجه به نوع و حجم فعالیت هـاي خـود بتواننـد از ایـن شـیوه استفاده کنند. برخلاف هزینه یابی هدف که از کاهش هزینه ها در مرحله طراحی و توسعه محصول حمایت میکند و به دنبال کاهش هزینه ها بـه سـطحی پایین تر از سطح هزینه هاي قبلی در مرحله تولید محصولات موجود است، در سیستم هزینه یابی کایزن از کارگران انتظار میرود کـه بطـور مداوم هزینه ها را کاهش دهند و کارایی را بالا ببرند. هزینه یابی استاندارد بر رسیدن به بهاي تمام شده استانداردي که مدیریت تعیین میکند تمرکز دارد در حالیکه هزینه یابی کایزن روي کاهش مداوم هزینه ها متمرکز است.
روش هزینه یابی کایزن در حسابداري و نقش آن در کاهش بهاي تمام شده
افزایش و پیچیدگی اقتصاد و تجارت درجهان کنونی و رشد و شکوفایی در فعالیت هاي اقتصادي، نگاه سرمایه گذاران و تصمیم گیرندگان بخش هاي دولتی وخصوصی را بیش از پیش به اطلاعات حسابداري معطوف نموده است. در دوران معاصر نقش حسابداري بویژه بهاي تمام شده محصول براي کاهش هزینه و افزایش راندمان و نهایتاً افزایش بهره وري گسترده تر شده است امروزه شرکت ها با بکارگیري روش هاي هزینه یابی سعی دارند با مدیریت نمودن هزینه ها وکاهش هزینه هاي تولید، خود را در زمره شرکت هاي موفق و پیشرو قراردهند ازجمله این روش هاي هزینه یابی می توان به روش هاي هزینه یابی برمبناي فعالیت، هزینه یابی برمبناي کیفیت، هزینه یابی برمبناي هدف، هزینه یابی استراتژیک و هزینه یابی کایزن اشاره نمود.
دیر زمانی نیست که در نتیجه تحولات و پیشرفت هاي اقتصادي کشور، مطرح شدن مسئله رقابت و دستیابی به بلوغ صنعتی که لازمه آن درگیر شدن حسابداري صنعتی (بهاي تمام شده) در صنایع و سازمان هاي کشور است، استفاده از روش هاي حسابداري صنعتی مورد توجه دستگاه ها و سازمان هاي صنعتی کشور قرار گرفته است. ایجاد زمینه تصمیم سازي در سازمان، سنجش مسئولیت و کنترل فرآیند، کنترل انحرافات عملکرد تولید، امکان کنترل فعالیت ها، هزینه ها و مدیریت بر زمان را می توان در زمره مهم ترین ضرورت هاي استفاده از حسابداري صنعتی (بهاي تمام شده) در صنایع و سازمان هاي مختلف برشمرد متاسفانه دراکثر صنایع ما به حسابدار بطور اعم و به بهاي تمام شده محصول بطور اخص، اهمیت چندانی داده نمی شود و به همین دلیل است که در بحث استفاده ازتکنیک هاي حسابداري در کاهش بهاي تمام شده تلاش چشمگیري صورت نگرفته است.
مدیران سازمان ها از اطلاعات قیمت تمام شده براي:
- استفاده از اقلام بهاي تمام شده جهت ساخت یا توقف تولید یک محصول و اثرات آن برمشتریان
- استفاده از بهاي تمام شده جهت قیمت گذاري محصولات تولیدي و توانایی رقابت دربازار آزاد
- شناسایی فرصت ها یا نیازها جهت بهبود طراحی فرآیند وطراحی محصول و فرآیند عملیات تولیدمی توانند به نحو مطلوب به نفع سازمان خود بهره جویند
کایزن (KAIZEN) چیست؟
کایزن یک واژه واصطلاح ژاپنی و از ترکیب ( KAI+ZEN) به معناي بهبود مستمر و تدریجی می باشد که توسط آقاي Massaki Imai در سال 1986 ارائه گردید. در واقع کایزن براین فلسفه استوار است که براي ایجاد بهبود در سازمان لازم نیست به دنبال تغییرات انفجاري و یا ناگهانی باشیم بلکه هرنوع بهبود یا اصلاح به شرط آنکه پیوسته ومستمر و پایدار باشد، ارتقاي بهره وري را درسازمان به ارمغان خواهد آورد.
درنگاه کایزنی براي تحقق بهبود تدریجی ومستمر درسازمان باید سه اقدام اساسی زیر صورت گیرد:
- کلیه فعالیت هایی که هزینه زا هستند ولی ارزش تولیدي ندارند باید حذف گردند. مودا (MUDA)
- فعالیت هایی که به شکلی در جاي دیگري به صورت موازي انجام می شوند با یکدیگر تلفیق شوند. موري (MURI)
- آن دسته از فعالیت هایی که براي تکمیل وبهبود سطح کیفی خدمات لازمند به فعالیته اي سازمان افزوده شوند. مورا (MURA)
مفاهیم کایزنی
- بالا بردن کیفیت محصولات و خدمات
- به صفر رسانیدن ضایعات
- تأمین رضایت مشتري
- کنترل کیفیت
- بهبود کیفیت
- تضمین کیفیت
“حتـــی یـــک روز را نیـــز نبایـــد بـــدون ایجـــاد نـــوعی بهبـــود در یکـــی از بخـــشهـــاي شـــرکت یـــا ســـازمان ســـپري کـــرد“.
مدیریت از دو عنصر نگهداري و بهبود تشکیل شده است. نگهداري به فعالیت هاي تـداوم بخـش اسـتانداردهاي موجـود در تکنولـوژي، مدیریت و غیره اطلاق میشود. بهبود نیز به تدابیري اطلاق میشود که براي بهبود این استانداردها به کـار گرفتـه مـیشـود. از طرفـی بهبـود شامل کایزن و نوآوري است. کایزن به اصلاحات جزئی به عمل آمده در وضع موجود از طریق تلاش هاي بی وقفه مربوط است و نوآوري به اصلاحات کلی ناشی از سرمایه گذاري وسیع در تکنولوژي اطلاق می گردد. میتوان عنوان کرد که رضایت خاطر، دشمن شماره یک کایزن است.
اعتقاد به اصلاح و بهسازي در عمق جان ژاپنی ها ریشه دوانیده است و این باور را میتوان در ضرب المثل سالخوردگان ژاپنی یافت که مـیگویند: اگر شخصی را بعد از سه روز دیدید باید به دقت بررسی کنید که در این مدت چه تغییراتی در او بوجود آمده است. ایـن گفتـه بـر این مطلب تاکید دارد که هر شخصی در هر لحظه باید تغییر و البته بهبود یابد. بی درنگ به یاد جمله شیوا و زیبای حضرت علی (ع) که خود یک شعار کایزنی است, که میفرمایند:
“هــر کســی کـــه دو روز آن مثــل هـــم باشــد در ضـــرر و زیــان اســـت. (نهــج البلاغــه )”.
مراحل اجراي طرح هزینه یابی کایزنی
برای ارای دقیق طرح هزینه یابی کایزنی ضروری است مراحل زیر به تربیت در سازمان انجام پذیرد:
- شناخت مشکلات وضع موجود
- چاره جویی
- تجزیه و تحلیل مشکل
- ردیابی یا مشخص نمودن علل مشکل
- پیش بینی و مشخص نمودن تدابیر لازم
- به اجرا درآوردن راه حل
- ارزیابی نتایج
کاربرد هزینه یابی کایزن درکاهش بهاي تمام شده
درهزینه یابی هدف بحث اصلی طراحی تولید وکاهش هزینه هاي آن است ولی درهزینه یابی کایزن بحث در فرآیند تولید است. درهزینـه یابی کایزنی تمام نیروها در جهت کاهش هزینه هاي تولید محصول بسیج می شوند. در کـایزن بـراي هـر فرآینـدي، کـاهش هزینـه هـدف است . بنابراین براي دست یافتن به این هدف ازتحلیل ارزشی که شکلی از مهندسی ارزش اسـت اسـتفاده مـی شـود. در شـرکت سـومیتومو ژاپن که از سیستم هزینه یابی کایزن استفاده می شود روند کاهش بهاي تمام شده بر عهده نیروي کار کارخانه است و به ایـن جهـت اسـت که کارکنان کارخانه، خود به تهیه اطلاعات مـورد نیازشـان در مـدیریت هزینه می پردازند و سـپس برخی از ایـن اطلاعات براي تهیه گزارشهاي مالی توسط دایـره حسـابداري مـورد اسـتفاده قـرار می گیرد.
جامعۀ صنعتی در حال پیشرفت و ورود به عصر اطلاعات و ارتباطات اسـت. بنـابراین همـواره بایـد بـه دنبـال یـافتن راه حـل هـاي کاراتر و سود بخش تر براي تولید محصول و انجام خدمات باشیم، در دنیاي رقابتی اخیر بهاي تأخیر در بکارگیري روش هاي اصـلاح شـده مدیریتی کمتر از بهاي تأخیر بکارگیري آخرین تکنولوژي ها نیست.
کایزن یک شیوة مدیریتی ژاپنی است که براساس دیدگاه هاي دکتر دبلیو . اي . دمینگ و دکتر جی.ام.جـوران (اسـاتید رشـتۀ مـدیریت در
آمریکا) شکل گرفته است و بعدها با استفاده توسط ژاپن کلید قدرتمتد رقابت آنها گردید.
کایزن و کنترل کیفیت جامع (TQM)
کنترل کیفیت جامع جنبشی است که بر بهسازي عملکرد مدیریت تمرکز یافته و شامل موارد زیر است:
- تضمین کیفیت
- کاهش هزینه ها
- حفظ سهم از بازار
- رعایت دقیق برنامۀ زمانی تحویل کالا
- افزایش ایمنی
- ساخت تولیدات جدید
- افزایش بهره وري
- مدیریت عرضۀ کالا و محصولات
کایزن و سیستم پیشنهادات
این سیستم بر این اصل استوار است که اغلب پیشنهادهاي سازنده از بطن کارگرانی برخواهد خواست کـه درگیـر فعالیـت در کارخانـه مـی باشند و مشکلات را نیز از نزدیک لمس کرده باشند. ویژگی مهم این فعالیت افزایش سطح استانداردها به واسطۀ اجراي پیشنهادهاي رسیده است و استاندارد جدیدي که با میل و اراده و پیشنهاد خود کارگر به وجود آمده بوسیلۀ خود او رعایت و مورد توجه خاص قرار مـی گیـرد. در این سیستم هم از نیروي فکري و هم از نیروي بدنی کارگر استفاده می شود در اندیشه کایزنی، در وهله اول نتیجه اقتصـادي پیشنهادات از اهمیت چندانی برخوردار نیست بلکه تأکید بر سود ناشی از تقویت روحیه مشارکتی سازنده کارکنان است.
کایزن در برابر نوآوري
کایزن و هزینه یابی
هزینه یابی کایزنی یعنی حفظ سطوح هزینه فعلی براي تولید محصولات در جریان ساخت و انجام کـار سیسـتماتیک بـراي کـاهش مسـتمر هزینه ها تا سطح مطلوب و هدف آن پیگیري سرسختانه فعالیت هاي کاهش هزینه در تمام مراحل سـاخت و بـه منظـور کمـک بـه حـداقل کردن فاصله بین سود هدف و سود تخمینی است این رویکرد هم از نظر مفهومی و هم از منظر روش اجراء با مدیریت هزینه که در سیسـتم هزینه یابی استاندارد اعمال می شود، متفاوت است.
دو نوع هزینه یابی کایزنی کلی وجود دارد که هر کدام به زیربخش هایی قابل تفکیک است:
- هزینه یابی کایزنی در سطح شرکت
- هزینه یابی کایزنی براي محصول مشخص
اصولاً باید گفت که ثبات و ماندگاري در صحنه رقابت و بازرگانی نیازمند اصلاحات پیگیر و همیشگی است.
نتیجه گیري
و نهایتاً اینکه هزینه یابی کایزن از اهداف سودآوري دوره اي که بوسیله مدیریت ارشد سازمان ایجـاد مـی گـردد، ناشـی مـی شـود و بـراي کاهش بهاي تمام شده در روش هزینه یابی کایزن اصـلاحاتی در طـرح محصـول یـا فرآینـد تولیـد جـاري ایجـاد مـی کننـد همچنـین ایـن اصلاحات ناشی از بهبود فرآیندهاي ایجاد شده قبلی اسـت وموجب بهبـود عملکـرد ماشـین آلات، کـاهش ضایعات، افـزایش آمـوزش وانگیزه کارکنان جهت تشویق آنان براي شناسایی واجراي تعمیرات اضافی روزمره می گردد لذا مـی توانـد سـبب بهـود بهاي تمام شـده و کیفیـت عملکـرد شـود.
بدون دیدگاه